ताइसान बंश
बसाई सर्दै जाने क्रममा किरातका एक शाखा चिनमा राज गर्न पुगेको माथि पनि उल्लेख गरिएको छ। उनिहरु गाउँ पिच्छे आपुङगी राज गर्न थाले। पछि यु नामको एक किरातिले धेरै यस्ता साना राज्यहरु गाभेर सामन्त प्रथा चलाए। गाउँमा आपुङगी राजाहरुको लडाई भै रहन्थ्यो। खासगरी चव बंशी कालमा यस्ता युद्व तिब्र हुनाले लडाईबाट हार भै ताईवंशी चिनियाहरुका केहि हुल थाईलेण्ड तिर कोहि बर्मातिर बसाई गए। त्यसै गरि किरातको एक हुल मुनातेम्बे तथा कुशबाट बसाई सराईको क्रममा भारत आए त्यहाँबाट बिस्थापित हुदै आज भन्दा ३००० बर्ष अगि वा ई.पु.१००० तिर बर्मातिर सान प्रदेशमा बसोबास गर्दै जानेहरु आफुलाई ताईसान बंशी कहलाउन थाले भनि ईतिहासमा भनिएको छ। यीनै ताईसान बंशीहरु ब्रहमपुत्र नदिको किनारी मैदानमा गै केहि पुस्ता बसी त्यहाँबाट भारतको आसाम तिर आए। उनिहरु आफुलाई त्यहाँ रहदा श्यानमकवान। त्यहाँबाट उनिहरु नेपालको मोरङ हुदै धनकुटा आई बसोबास गर्न थालेको देखिन्छ। धेरै काल पछडी उनीहरु आठ किरातका बिभिन्न क्षेत्रमा बसोबास गर्न थाले। नेपालको यीनै ताईसान किरात बंशीहरुलाई काशी गोत्र भन्ने पनि गरिन्छ।
डाईरेक्टर श्री अकल बा. मेन्याङबोको भनाई अनुसार ताईसान बंशीनै काशी बंशी 'गोत्र' हुन। ताई बंशीहरु मुनातेम्बे अर्थात क्यास्पियन सागरको छेउछाउबाट अफगानिस्थान हुदै बर्मा र चिनको सिमानामा आई त्यहि ठाउँमा शासन गरी बसे जसलाई शान प्रदेश भन्ने गरिन्छ। ताई बंशी सान प्रदेशमा आई शासन गरेकाले ताई बंशीलाई नै ताईसान बंशी भनिएको हो। कालन्तरमा उत्तरबाट काचिन बंशीहरुले आक्रमण गरि सान बंशीहरुको लगभग हजार जन योद्वाहरुलाई मारिदिए जसलाई ताईसान बंशीहरुले मकवान भन्ने गर्दथे। यस अर्थ शत्रुहरुबाट सान प्रदेशमा बस्नेहरु मध्ये हजारजना मारिएको कारणबाट ताईसान बंशीबाट सान मकवानमा परिवर्तन भएको हो। पराजित भएका सान मकवानहरु पुन नेपाल फर्किए। यिनै ताईसान बंशीहरुनै काशी बंश 'गोत्र' हुन्। जसलाई नेपालमा सान मकवान बंशी भनेर पुकारिन्छ।
काशी बंश
यिनीहरुको मुल थलो मुनातेम्बे मानिन्छ। मुनातेम्बे क्यास्पियन सागरको छेउछाउमा पर्दछ। काशी बंशहरु त्यहि बस्ने गर्दथे। कालान्तरमा आई क्यास्पियन सागर वरिपरि बस्नेहरुलाई काशी बंश भन्ने गरेको अनुमान गरिन्छ। त्यहाँबाट उनिहरु पर्शियाको दक्षिण पश्चिम आई त्यस ठाउँको नाम काशी राखे। जसलाई कुश प्रदेश पनि भनिन्थ्यो। १५ सय इ पु तिर यीनै जातिले बेबिलोनमा शासन् गर्दा ईस्लाम बंशी राजाले हराएपछि नामदिवेर नामका पुरोहितको नेतृत्वमा पुर्वतिर बड्ने क्रममा अफगानिस्थान र हिन्दुस्थान तिर लागे। यसकै एउटा समुह उत्तर हिमालय पहाड तिर गई त्यहाँ सिमाङ्गढ नाम राखे। त्यहिबाट यि जाति डोटी,प्युठान, पाल्पा, कठमान्डौ उपत्याका जिरि तिर आफ्नो राज्य कायम गरि बसेपछि तिनैका बंशहरु मोरङ र तराई बस्ने मेचे कोचे र धिमाल भए।त्यसैको एक हाँगो इलाम पसेर 'दुमे' भए भने अर्को हाँगा त्रीयुगा खोला तरेर ख्वालुङ र रावा, लिखु तिर बसोबास गर्न पुगि बाखोम्बा (हाल खम्बु जातिको शाखा) भएको अनुमान छ।
